dinsdag 20 november 2018

Indrukwekkende doembeelden in museum De Pont



Indrukwekkende doembeelden
in museum De Pont  

Een zwarte onheilspellende stad die niet te stuiten lijkt. Werkplaatsen, fabrieken, vliegvelden en spoorwegen groeien dooreen en vervuilen elkaar. Bommenwerpers cirkelen boven de stad, dreigend of afschrikwekkend. Zo ziet ‘Exotica’ er uit, het kunstwerk van Anne & Patrick Poirier in museum De Pont. De naam prijkt in felle neonlampen boven de troosteloze en grotendeels verlaten stad. 
Een fascinerend kunstwerk om lang bij stil te staan.





Het Franse kunstenaarsduo heeft in de grote open ruimte van De Pont nog een paar van dit soort indrukwekkende doembeelden staan. Een recent wandkleed, half weggezakt vlakbij Exotica heet simpel ‘Palmyra’, naar de eeuwenoude Romeinse stad in Syrië. 



Het zwarte sombere kleed oogt als een luchtfoto na de verwoestingen van de oorlog in de afgelopen jaren. Alsof de straaljagers van Exotica ook even een rondje over die ruïnes hebben gemaakt. 
Tien jaar geleden, voor de oorlog, liep ik daar zelf nog rond, verbaasd over alles wat de eeuwen had doorstaan.Tot dan toe.



‘Danger Zone´ duidt op een met lucht vol geblazen kwetsbare kunststof koepel, waarin over twee eeuwen een van de laatste mensen in leven probeert te blijven. Een verzameling van de meest uiteenlopende voorwerpen in zijn bubbel houdt de herinnering levend aan de tijd vóór alle ecologische rampen en oorlogen van de 21ste en 22ste eeuw. Ze komen ons bekend voor.

Een ander ook weinig optimistisch toekomstbeeld biedt de zwevende goudkleurige vleugel ´Daïdalopolis´. Het blijkt een ruimteschip, dat van alles uit onze bedreigde of verloren gegane cultuur herbergt. Als een toekomstige Ark van Noach. Kleine kijkgaatjes bieden de bezoeker inzicht in het binnenste van deze ultieme uitvlucht.


In museum De Pont is nog veel meer van dit kunstenaarsduo te zien; zowel grote objecten als klein intiem werk in de wolhokken.


Vanzelfsprekend zijn er ook veel meer schilderijen, objecten en lichtinstallaties te beleven van zeer uiteenlopende kunstenaars. In een van de grote hokken niet ver van de ingang verrast een nieuwe aanwinst in bruikleen: ‘Maar wie ik ben gaat niemand wat aan’ van Marlene Dumas. Een muur met vooral portretten van gewone mensen: wat een opluchting na de donkere doembeelden. 

Om weer even op adem te komen. 

Zo lang het nog kan.

Arnold Verplancke 





vrijdag 21 september 2018

De Vader' doet denken aan de vaders


Prima acteerwerk van Hans Croiset


Dementeren is niet leuk. Desondanks kun je wel eens grinniken om de misverstanden of de onverwachte reacties van de meestal oudere mens, die steeds minder greep krijgt op tijd, plaats en werkelijkheid.

Het toneelstuk ‘De Vader’ dat ik gisteravond in Tilburg zag,  zit knap in elkaar. Het publiek voelt de aftakeling van de hoofdpersoon, kan soms meewarig mee lachen om zijn vergissingen en ervaart dankzij enkele onverwachte persoons- en scènewisselingen zelf ook de verwarring van de bejaarde André.

De voorstelling drijft in sterke mate op de oude acteur Hans Croiset (1935), in het begin nog een krasse tachtiger die soms de draad kwijt is en aan het eind een hulpeloze en kindse patiënt.

Iedere bezoeker zal onvermijdelijk zijn eigen ervaringen mengen met wat zich op het toneel afspeelt.
Voor mij, maar tien jaar jonger dan Hans Croiset, kwamen herinneringen boven aan de gesprekken die ik met hem zelf heb gehad voor de twee kranteninterviews, jaren geleden. Onder meer toen hij de theaterwereld verraste met eigenzinnige regies van Vondels toneelwerk.


En aan nog langer geleden, dat de vader van Hans, Max Croiset, speelde onder regie van zijn toen nog jonge zoon Hans. 

Programmaboekje uit 1971

Ik herinner me Max Croiset als Galilei in Bertolt Brechts ‘Het leven van Galilei’, in 1971. Knap doorleefd spel van een ambachtelijke acteur. Zoveel jaar later kan hetzelfde gezegd van zijn zoon.

Jeugdfoto' uit 1960 van de jonge acteur Hans Croiset

Maar natuurlijk dringen ook de beelden van mijn eigen vader zich op, die de laatste jaren van zijn leven ernstig ging dementeren. Soms mijn moeder niet meer herkende, op het laatst niet meer te handhaven was thuis en uiteindelijk overleed in een instelling. Zo één waar de hoofdpersoon in ‘De Vader’ aanvankelijk zeker niet naar toe wilde. Maar waar noch hij, noch mijn eigen vader op het laatst nog enig benul van had.

Arnold Verplancke

Het toneelstuk ‘De Vader’ is de komende weken nog op toernee langs onder meer Apeldoorn, Den Haag, Rotterdam en Haarlem.

zaterdag 31 maart 2018

Wat is het ultieme doel van reizen?



Lekker er op uit!

Wat is het ultieme doel van reizen?
Veilig thuiskomen toch?
Je kunt nog zoveel tempels hebben gezien, vreemd voedsel gegeten of bruinverbrand zijn geraakt. Als je op het eind van je vakantie in een derdewereld ziekenhuis belandt zonder uitzicht op herstel, of je reisgenoot onvindbaar raakt, verbleken alle zonnige en culturele reiservaringen.

Dus: veilige terugkeer, daar gaat het om!
Vandaar dat je niet alleen de koffers volstouwt, maar ook alle angsten en gevaren luchtdicht verpakt en ergens achter in je bewustzijn stalt. Niet denken aan twee lekke banden meer dan je als  reserve hebt, berovingen bij de pinautomaat, of zomaar langs een stille weg. Ook niet aan de vieze meermanscellen waarin je terecht kunt komen omdat je meer pijnstillers bij je hebt dan zij daar gewend zijn.
Vooral dicht laten al die doosjes vol zorgen, tot het vliegtuig weer geland is.

Wel rijst dan de vraag waarom je eigenlijk op reis gaat. Want het ultieme doel heb je al bereikt vóór vertrek: namelijk veilig thuis.


Ik zal daar de komende weken, aan de andere kant van de aardbol, nog eens goed over nadenken. Maar de meest gehoorde antwoorden zijn even bekend als onbevredigend.

Namelijk om nieuwe culturen te leren kennen, andere mensen te ontmoeten in hun natuurlijke omgeving, te ontspannen, noem maar op.

Bezienswaardigheden
Met alle respect, maar als je in de loop van een halve eeuw al zoveel tempels, moskeeën en kathedralen hebt bezocht, in paleizen en kastelen hebt rondgelopen, dan geldt dat eerste nauwelijks meer.
Natuurlijk wil elke gids uitleggen dat dit de eerste nederzetting was, of de eerste raadszaal en dat er onder deze kerk nog twee veel oudere verstopt zijn. Maar na een tijdje lijken al die verhalen inwisselbaar.
Zeker er fluiten andere vogels in Zuid-Afrika dan in Oost-Groningen. Maar een vogel blijft een vogel toch, of die nou hupt of vliegt.

Mensen
Oja, andere mensen ontmoeten en hun cultuur leren kennen. Dan bedoelen we niet van die museumdorpjes waar ze iets tegennatuurlijks in stand houden zoals wij in Volendam of Staphorst. Maar hoe onze huidige levende tijdgenoten daar denken en handelen. Hoe ervaren ze de geopolitieke conflicten, de Brexit of het Palestijnse probleem? Hoe kijken ze tegen de slavernij aan uit de tijd van hun grootvader, ongeacht of die slachtoffer of dader was?
Probleem is natuurlijk dat zij geen Nederlands spreken en ik geen Farsi,  Ethiopisch of Swahili. We kunnen elkaar tegemoet komen in steenkolen Engels en zo wel iets te drinken bestellen tijdens onze politieke gedachtewisseling.

Ontspanning
Niet te vergeten: ontspanning is ook veelgehoord als doel van een vakantiereis. Dat lukt niet als je van hot naar her wordt gesleept langs oudheidkundige opgravingen of Romeinse ruïnes. Evenmin als jouw chauffeur je door de verkeerschaos van India of Iran probeert te transporteren. Van alle kanten belagen brommers, scooters, motoren en vrachtwagens je,  die kriskras de rijbanen terroriseren, daarbij loslopende koeien en geiten ontwijkend.

Strand
Een strandvakantie dan?
In de brandende zon van de meeste vakantielanden is dat geen pretje, eerder een uithoudingsslag. Na een halve dag bonkt de hoofdpijn en schrijnt je aangebrande vlees. Nergens verlang je meer naar een mals Hollands regenbuitje dan daar voor de verschroeide opperhuid.

Relatie
En het is goed voor de relatie, zeggen sommigen. Wekenlang samenzijn en op elkaar aangewezen.
Daar zit zeker iets in. Samen in voor- en tegenspoed. Maar zou je daarvoor de halve wereld moeten overvliegen terwijl je toch ook hier en nu…?


Kortom genoeg stof om over te reflecteren als je ergens gezellig onder een parasol bij het zwembad ligt, een koel glas in de hand en alleen de kuiten in de zuidelijke namiddagzon.

Arnold Verplancke

(de middelste foto is uit 2005 in Malawi, de twee andere uit Zuid-Afrika in 2017)