Column voor Brabant Cultureel.
Zie ook
https://www.brabantcultureel.nl/2023/01/11/het-eeuwige-licht-gevangen-in-krona/
Het eeuwige licht
gevangen in Krona
Ik kan er niets aan doen. Als
ik in Krona rond loop, het vroegere museum voor Religieuze Kunst in Uden, en de
nieuwe tentoonstelling met al die moderne lichtobjecten bewonder, schiet mij
onwillekeurig toch de opbeurende tekst te binnen ‘En het eeuwige licht
verlichte hen’. Ze is natuurlijk afkomstig
uit de requiemmis en past goed bij de religieuze topstukken die zijn opgenomen
in de expositie In het LICHT.
Vlak voor kerstmis is ze begonnen en ze blijft nog te zien in de donkere maanden tot en met 9 april. Bij binnenkomst in de entreehal zet de Black and yellow double polyhedron lamp van de Deense kunstenaar Olafur Eliasson al de toon. Zijn werk creëert lichtweerkaatsingen op de intieme wanden die doen denken aan een goudgeel universum.
In de Abdijvleugel is recent werk van Jan van Duijnhoven te vinden maar bijvoorbeeld ook uit de eigen collectie van Krona een Laatste Oordeel uit ongeveer 1500, waar Christus op een regenboog gezeten de zondaars naar de gapende muil van de hel verwijst.
Het nuttige en instructieve boekje dat bij de tentoonstelling behoort, legt volop verbindingen tussen het licht als oerbeginsel en de spirituele aspecten er van, door alle culturen en tijdvakken heen.
Wie de trap afdaalt naar de benedenzaal kijkt verbaasd naar de weerspiegelingen op de wand van alle glinsterende edelstenen, stukjes spiegel en glas op de grond. De Installatie die Susan Drummen maakte met al dat kitscherige bling-bling zorgt voor een mooi lichtspel. Op de foto bovenaan dit artikel is links haar werk te zien, in het midden de Broken Circle van David Nuur uit 2011 en rechts China Dreams van Jin Wang.
Cosmic Call
Intrigerend zijn de neon ellipsen Van Shezad Dawood Elliptical Variations III, maar echt stil word ik van Cosmic Call van Gabriël Lester. Als er een bankje staat, zou ik zeggen: ga zitten en geniet van alle kleurige gedaanteveranderingen.
Foto's: Arnold VerplanckeHet werk bestaat kennelijk
uit door grove ledlichtjes ‘gepixelde’ videobeelden van sterrenwolken en
planeten, die overigens met de computer zijn gemaakt. Maar vergeet de techniek,
zou ik zeggen, en geniet van kunst die het eeuwige en oneindige imiteert.
In de schatkamer beneden pronkt in de wandkijkdozen een van de topstukken van deze tentoonstelling: het met parels bezette Hezilo kruis uit 1079, uitgeleend door het Dommuseum uit Hildesheim. Het zou een fragment verbergen van de lans waarmee Jezus werd doorboord aan het kruis.
Vlak daarbij is ook nog een verguld Handreliek van de heilige Paulus te vinden van rond 1500 en een Armreliek van de heilige Felicitas, uit 1250, waarin het bot nog zichtbaar is.
Relieken speelden voor katholieken eeuwenlang een belangrijke rol in het kerkelijke leven, of het nu stukjes bot, kleding of houten splinters van het kruis waren. Deze twee relieken zijn uitgeleend door de Domkammer uit Münster.
Bij de opening van de
tentoonstelling werd een omgekeerde regenboog van de kunstenaar Berndnaut
Smilde geprojecteerd. Zeer toepasselijk, zouden de Franciscanen vroeger van
mijn HBS hebben gezegd. De regenboog
staat in de bijbel immers voor de belofte van God aan Noach: nooit meer zo’n
Zondvloed. Laten we hopen dat die nog geldt, nu met de stijging van de
zeespiegel.
Antwerpen
De titel In het licht doet me denken aan het Koninklijk Museum voor Schone Kunsten in Antwerpen (KMSKA).
Niet
omdat daar God te zien is als een kleurrijk licht als hij Adam en Eva wegjaagt
uit het paradijs, op een beroemd schilderij van James Ensor. Ook omdat de
nieuwe delen van het museum, dat elf jaar gesloten is geweest wegens renovatie en
nieuwbouw, hagelwitte bijna lichtgevende wanden kennen. Dit in tegenstelling
tot de oude zalen die juist in de oorspronkelijke rode en groene kleuren zijn
teruggebracht van eind negentiende eeuw.
De nieuwbouw breidt het museum met maar liefst 40 procent uit. Dan kon doordat het oude gebouw eigenlijk een rechthoek was met een grote binnenruimte, weliswaar vol gezet met zaaltjes en werkruimtes. Die zijn volgens een plan van het Rotterdamse architectenbureau KAAN weg gehaald en midden in de oudbouw hebben ze letterlijk een nieuw museum voor moderne kunst laten zakken. Inbreiden noemen ze dat. Totale kosten van de nieuwbouw en renovatie (inclusief verwijderen van asbest) 100 miljoen euro.
Smarten
De beroemde Rubens- en Van
Dyckzalen zijn natuurlijk in de oudbouw te vinden. Maar terecht zijn de oude en
nieuwe kunst niet streng gescheiden. In de zalen vol topstukken van eeuwen
geleden staat bijvoorbeeld ook Schmerzensmann
I (Man van Smarten) van Berlinde de Bruyckere. Geen onbekende kunstenares voor
wie bijvoorbeeld De Pont in Tilburg bezoekt. Een uitgedroogd lichaam hangt afschrikwekkend
aan een paal. In tegenstelling tot de veel nettere Jezus aan het kruis op een
wand vlakbij. Een kennis van mij reageerde dat hij die vermenging van oud en
nieuw maar niks vond. Ik wel dus.
Het KMSKA herbergt van
oudsher de grootste collecties van Ensor en Rik Wouters. Je ontdekt daarin
altijd weer iets nieuws. Zo maakte Ensor me vrolijk met het schilderij Christus en de critici dat ik nog niet
kende van hem. In de nieuwbouw zag ik ook
een schilderij van Albert Servaes uit 1910 dat me weer aan Krona in Uden deed
denken: De Berechting, ofwel het
sacrament van de ziekenzalving.
Heel bijzonder is in de nieuwbouw ook de Stairway to Heaven, een strak witte trap die van de begane grond naar de bovenste verdieping leidt, 18 meter hoog en 103 treden. Natuurlijk is er ook een lift, maar ik heb de stairway genomen, al was het alleen maar om mijn cardioloog een plezier te doen.
Precolumbiaans
Zo rond Nieuwjaar ben ik in
Antwerpen ook het Museum aan de Stroom (MAS) nog even binnen gelopen. Daar
belandde ik bij de collectie Precolumbiaanse kunst die Paul en Dora
Janssen-Arts aan de overheid hebben geschonken. Prachtige sierraden, maskers en
beelden van vele honderden jaren oud uit Midden- en Zuid-Amerika laten zien hoe
ontwikkeld de mensen waren voordat de Europeanen daar voet aan wal zetten.
De bezoeken aan de Antwerpse
musea maakten overigens deel uit van een meerdaagse excursie, georganiseerd
door het gespecialiseerde reisbureau Musico. Op het programma stonden ook vier
concerten en een opera (Ernani van Verdi).
De trip sloot af met een
concert in de protestantse dorpskerk van Driewegen in Zeeland, waar Musico
sinds kort is gevestigd. Daar speelden drie jonge musici werk uit de
renaissance en de vroegbarok. Prachtig om het nieuwe jaar stemmig mee in te
glijden.
https://www.museumkrona.nl/nl/nu-te-zien/tentoonstellingen/in-het-licht
https://mas.be/nl/content/kunst-uit-precolumbiaans-amerika