'Handleiding Takkie Takkie'
Zo heet het dunne taalboekje dat Nederlandse militairen
mee kregen naar Suriname voordat die kolonie onafhankelijk werd (in 1975). (Voor de Suriname-Cien betekent voor de Suriname-compagnieën)
Takkie Takkie was geen
scheldwoord, maar achteraf gezien wel een neerbuigende benadering van het
spreken in Paramaribo en wijde omgeving door de creoolse bevolking.
Het schoot me te binnen in de
commotie rond het woord ‘dobbernegers’ van mevrouw Nanninga. In de nasleep van
die discussie viel ook weer de omstreden uitspraak van Gerard Reve; om ze allemaal ‘op de Tjoekie Tjoekie
stoomboot enkele reis naar Takki Takki oerwoud’ te zetten.
Ik ga het niet hebben over
ironie of sarcasme, een verkeerd gevoel van humor of puur racisme. Het citaat van Reve herinnerde mij aan het
boekje dat ik van een militair kreeg toen ik mij voorbereidde op de
verslaggeving rond de onafhankelijkheid van Suriname.
De schrijver dezes (rechts met Indonesisch hemd) en aan het hoofd van de tafel de jong gestorven Jan van Wieringen die namens de Haagsche Courant in Paramarbo was in 1975.
‘Hier,’ zei de afgezwaaide militair, ‘heb je
misschien wel iets aan’. Hij gaf me
overigens ook naam en adres van een contact in Nickerie.
Ik heb het boekje niet
gebruikt. Met zinnen als ‘Takki safri,
mi takki piekienso Sranan Tongo’ kwam ik niet ver in interviews met Surinaamse ministers
en economen. Volgens het boekje luidt de vertaling: ‘Spreek langzaam, ik spreek
weinig neger-engels’. En met ‘Tjari datti go go na kampoe’ al evenmin. Vertaling: ‘Breng dit naar de
kazerne.’
Op het spandoek in Nieuw Nickerie staat: 1975 onze toekomst in eigen hand
Het boekje is nu, een halve
eeuw later, grappig. Om meesmuilend of schouderophalend te grinniken. Niet om
schande van te spreken. Een andere tijd, een andere doelgroep. Het is altijd
verstandig om de context van een geschrift te kennen en niet al te gemakkelijk
met normen van nu over het verleden te oordelen.
Arnold Verplancke
Het was hard werken in 1975 in Coronie, waar nog met de hand palmolie werd bereid uit kokosnoten
Geen opmerkingen:
Een reactie posten